ئامېرىكا، ئەنگلىيە، ياپونىيە قاتارلىق دۆلەتلەر بىرلەشمە باياناتتا خىتاينىڭ مەجبۇرىي ئەمگەك، قىيىن-قىستاق ۋە مەدەنىيەت يوقىتىش سىياسەتلىرىنى رەسمىي ئەيىبلەپ، بارلىق سىياسىي مەھبۇسلارنى قويۇپ بېرىشكە چاقىردى.
ئۇيغۇر پوچتىسى
ئۆزگۈر ئۇيغۇر، 2025-نويابىر-25
ئاساسلىق نۇقتىلار:
- 15 دۆلەت خىتاينىڭ ئۇيغۇر، تىبەت، فالۇنگۇڭ مۇرىتلىرى ۋە خىرىستىيانلارغا قاراتقان كەڭ كۆلەملىك ئىنسان ھەقلىرىگە خىلاپ سىياسەتلىرىنى ئەيىبلەپ، قامالغانلارنى دەرھال قويۇپ بېرىشكە چاقىردى.
- پاكىت : بىرلەشمە باياناتتا «ئىشەنچلىك دوكلاتلار» غا ئاساسلىنىپ، ئاساسسىز قاماققا ئېلىش، بالىلارنى ئائىلىسىدىن ئايرىش ۋە مەدەنىيەت مىراسلىرىنى ۋەيران قىلىش قاتارلىق جىنايەتلەر تىلغا ئېلىندى.
- قسقا تەھلىل: گەرچە يېقىنقى مەزگىللەردە خەلقئارا جەمئىيەتنىڭ ئۇيغۇرلارغا نىسبەتەن قوللىشى سۇسلاشقاندەك كۆرۈنسىمۇ، ئەممە بۇ ھەرىكەت ئۇيغۇر مەسىلىسىنىڭ داۋاملىق كۈنتەرتىپتىن قالمىغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ.
بۇ باياناتتا مۇنداق دېيىلگەن:
«ئىشەنچلىك دوكلاتلاردا كۆرسىتىلىشىچە، خىتايدا داۋاملىق ھالدا ئاساسسىز قاماققا ئېلىش، مەجبۇرىي ئەمگەككە سېلىش، قانۇنسىز ياكى ئاساسسىز ھالدا خەلقنى نازارەت قىلىش، شۇنداقلا دىنىي ۋە مەدەنىيەت ھەرىكەتلىرىنى چەكلەش قاتارلىق ئەھۋاللار مەۋجۇت. ئېتنىك ۋە دىنىي ئاز سانلىق گۇرۇپپىلار (بولۇپمۇ ئۇيغۇرلار ۋە باشقا مۇسۇلمان ئاز سانلىقلار، خىرىستىيانلار، تىبەتلەر، فالۇنگۇڭ مۇرىتلىرى ۋە باشقىلار) بالىلارنى ئائىلىسىدىن ئايرىپ مەكتەپ ۋە ياتاقلارغا ئورۇنلاشتۇرۇش، قىيىن-قىستاققا ئېلىش ۋە مەدەنىيەت مىراسلىرىنى ۋەيران قىلىش ئارقىلىق نىشانلىق باستۇرۇشقا دۇچ كەلگەن. بىز يەنە خوڭكوڭدا ئۇزۇندىن داۋام قىلىپ كەلگەن پۇقرالار ئەركىنلىكى ۋە قانۇن-تۈزۈمنىڭ داۋاملىق دەپسەندە قىلىنىشى، شۇنداقلا خوڭكوڭ سىرتىدىكى كىشىلەرگە ئەركىن سۆزلەش ھوقۇقىنى ئىجرا قىلغانلىقى ئۈچۈن تۇتۇش بۇيرۇقلىرى چىقىرىلىشى ۋە ئۇلارنى تۇتۇشقا مۇكاپات ئېلان قىلىنىشى توغرىسىدا ئەندىشە قىلىدىغانلىقىمىزنى بىلدۈرىمىز.
خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ تەكشۈرۈش ۋە نازارەت قىلىس سىستېمىلىرى توردا ۋە تور سىرتىدا ئۇچۇرلارنى كونترول قىلىپ ۋە ئاممىۋى مۇنازىرىنى چەكلەپ، ھۆكۈمەتنىڭ تەشۋىقاتىغا جەڭ ئېلان قىلغۇچىلارنى جازالىماقتا. ژۇرنالىستلار، ئىنسان ھەقلىرى قوغدىغۇچىلىرى ۋە ئادۋوكاتلارنى باستۇرۇش ھەمدە چېگرادىن ھالقىغان باستۇرۇش سىياسەتلىرى خەلقنىڭ ئاۋازىنى بېسىقتۇرۇشنى مەقسەت قىلغان پۇقرالارنى قورقۇتۇش مۇھىتىنى تېخىمۇ كۈچەيتمەكتە. بۇ خىل قىلمىشلار ئىشەنچنى سۇندۇرىدۇ ھەمدە يەر شارى خاراكتېرلىك مۇقىملىق ۋە ئىنسانىي تەرەققىياتنى ساقلاپ تۇرۇشتىكى ئاساسىي پىرىنسىپلارغا بىۋاسىتە خىلاپ.
بىز خىتاي خەلق جۇمھۇرىيىتىنى قانۇنلۇق ئىدارە قىلىشقا ۋە يەر شارى خاراكتېرلىك ئىشەنچنىڭ ئاساسى بولغان ئىنسان ھەقلىرى ۋە تۈپ ئەركىنلىكلىرىنى يۈرگۈزگەنلىكى ئۈچۈن ئادالەتسىز قاماققا ئېلىنغان بارلىق كىشىلەرنى قويۇپ بېرىشكە ۋە خەلقئارا قانۇن ئاستىدىكى مەجبۇرىيەتلىرىگە تولۇق ئەمەل قىلىشقا چاقىرىمىز.»
ئىمزا قويغۇچى دۆلەتلەرنىڭ تىزىملىكى:
ئالبانىيە، ئاۋسترالىيە، ئەنگلىيە چېخىيە، ئېستونىيە، ئىسرائىلىيە، ياپونىيە، لاتۋىيە، لىتۋانىيە، شىمالىي ماكېدونىيە، پالاۋ، پاراگۋاي، سان مارىنو، ئۇكرائىنا، ئامېرىكا قوشما شتاتلىرى.
خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئىنكار قىلىشى ۋە ئۇنىڭغا رەددىيە
خىتاي ھۆكۈمىتى ب د ت ئىنسان ھەقلىرىگە قاراپ چىقىش مۇھاكىمە يىغىنىدا، ئۆزىنىڭ ئۇيغۇرلارغا قاراتقان باستۇرش ۋە قىرغىنچىلىق سىياسەتلىرىنى قەتئىي ئىنكار قىلىشنى داۋاملاشتۇرماقتا. ئۇيغۇر پوچتىسىنىڭ ئىگىلىشىچە، بۇ يىغىندا دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى زۇمرەتئاي ئەركىن ۋە ئامېرىكا ئۇيغۇر بىرلەشمىسىنىڭ ۋەكىلى زىلالە مەمەت قاتارلىق پائالىيەتچىلەر سۆز قىلىپ، خىتاينىڭ بۇ ئىنكارچىلىقىغا كۈچلۈك رەددىيە قايتۇرغان.
ئىرقىي قىرغىنچىلىق دەپ ئاتاشنىڭ كۈچلۈك پاكىتلىرى
خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇرلارغا قاراتقان باستۇرۇش سىياسەتلىرى كەڭ كۆلەمدە خەۋەر قىلىنغان ۋە ئىسپاتلانغان بولۇپ، مۇستەقىل تەتقىقاتچىلار، ئۇيغۇر شاھىتلارنىڭ گۇۋاھلىقلىرى ۋە خىتاينىڭ ئىچكى ھۆججەتلىرىگە ئاساسلانغاندا، خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارنى ۋە باشقا تۈركىي خەلقلەرنى كەڭ كۆلەمدە قاماققا ئېلىش، مەجبۇرىي تۇغماس قىلىۋېتىش، مەدەنىيەت ۋە دىنىي ئېتىقادنى سىستېمىلىق چەكلەش ۋە سەرخىللىرىنى تۇتقۇن قىلىش قىلمىشلىرى ئاشكارىلانغان. بۇ قىلمىشلار 1948-يىلى بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى ماقۇللىغان ”ئىرقىي قىرغىنچىلىقنى چەكلەش ۋە ئۇنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئەھدىنامىسى“دە بېكىتىلگەن ئىرقىي قىرغىنچىلىقنىڭ ئۆلچەملىرىگە ئۇيغۇرن بولغانلىقى ئۈچۈن، ئامېرىكا قاتارلىق ئونغا يېقىن دۆلەت خىتاينىڭ بۇ قىلىمىشلىرىنى ئىرقىي قىرغىنچىلىق ياكى ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەت دەپ ئېتىراپ قىلغان. شۇنداقلا، 2022-يىلى ب د ت ئېلان قىلغان ئۇيغۇرلار ھەققىدىكى مەخسۇس دوكلاتتا، خىتاينىڭ قىلمىشلىرى «ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايەتلەرنى شەكىللەندۈرۈشى مۇمكىن» دەپ ئالاھىدە ئەسكەرتىلگەن.
ئۆزگۈر ئۇيغۇر ئۇيغۇر پوچتىسىغا يېڭى قوشۇلغان ئەزا بولۇپ، ئۇ سىياسەت كەسپىدە ئوقۇغان. ئۇ، ئۇيغۇر پوچتىسىنىڭ خەلقئارا سىياسەتكە ئائىت خەۋەر-ماقالىلىرىنى يازىدۇ.
Discover more from ئۇيغۇر پوچتىسى
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
